Romanları

Türk edebiyatında, psikolojik yabancılaşmanın konu edildiği ilk roman olması açısından önemli bir yapıttır. Yazıldığı dönem yeterince anlaşılamayan DENİZİN ÇAĞIRIŞI nda, bir kasaba öğretmeninin ruhsal sorunlarını, çelişkilerini, onun iç dünyasının derinliklerine inerek, büyük bir incelikle anlatır Kemal Bilbaşar.

Denizin Çağırısı, 2017 yılında Hürriyet Pazar'ın 100 edebiyat eleştirmeni, yazar, akademisyen, edebiyat öğretmeni ve yayıncısından oluşturdugu jüriyle listeledigi « Türk Edebiyatının Gelmiş Geçmiş En İyi 100 Romanları » arasında yer aldı.

“Denizin Çağırışı” romanının Fransızca çevirisi “L’Emprise de Mer” başlığında Haziran 2024 de Paris Marché de la Poésie edebiyat fuarında Petra Yayınları tarafından okurlara sunulmıştur.

Yazarın ikinci romanı olan bu yapıtı Şükran Kurdakul şöyle tanımlıyor: "1950'lerde Rumelili göçmenlerin yaşadığı bir Ege kasabasında kendilerini çevre halkının sorunlarını çözmeye adayan bir mühendisle öğretmenin karşılaştıkları güçlükler ve bunları yaratan güçler sergilenir."(Çağdaş Türk Edebiyatı, 1994)  

1967 Türk Dil Kurumu Roman Ödülünü kazanan CEMO, Kemal Bilbaşar'ın en başarılı görülen yapıtıdır. Roman Cumhuriyetin ilk yıllarında, sonradan Şeyh Sait isyanı ile kanlı bir iç savaşın yapıldığı Doğu Anadolu'da kürt kökenli nüfusun yoğunlukta olduğu bir yörede  geçer.  

CEMO, T.C. Milli Eğitim Bakanlığının orta öğretim öğrencilerine okumasını tavsiye ettiği "100 Temel Eser" içinde yer alır.

CEMO'nun devami olan bu romanda Kemal Bilbaşar, ayaklanmaya itilen Dersim halkının serüvenini dile getirmekte, tüm iyi niyetlere, hatta zor kullanmaya rağmen, köklü reformlara gidilmedikçe ortaçağ ağalık düzeninin yıkılmayacağını, köylünün, marabanın soyulup ezilmeye devam edeceğini gerçek nedenleriyle ortaya koymaktadır.

1970 May Edebiyat Ödülünü kazanan bu yapıtını Bilbaşar şöyle tanımlar: "Cumhuriyet dönemi toplum yaşantımızın Karadeniz bölgesinden alınmış kesiti. 1945-1946 larda Atatürk çağından gelmekte olan gizlenmiş, sinmiş gericilik hareketinin örgütlenerek iktidarı ele geçirmek ve sonraki dönemde gerçekleştirdikleri bütün amaçlarını örgüt içerisine almak eğilimini bu romanda vermeye çalıştım. "

Bilbaşar bu romanında köy ve kasaba yaşayışını karşılaştırır, gittikçe büyüyen kasabalarda ortaya çıkan sorunları toplumcu bir gerçekçilikle anlatır.

Roman Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya Kaynarca antlaşmasından sonraki yıllarda geçer. Olcay Önertay'ın özetlemesiyle, bir yandan azınlıkların bağımsızlık amacıyla ayaklanarak Osmanlı Imparatorluğunu parçalanmaya götürmeleri, bir yandan da Batılı ülkelerin bizi içinde bulunduğumuz batılaşma çabasından yararlanarak ekonomik sıkıntıya sokuşları sergilenir. (Cumhuriyet Dönemi Türk Roman ve Öyküsü, 1984)

Bilbaşar'ın bu yapıtını Şükran Kurdakul şöyle tanımlıyor: İşgal, barışma yılları ile başlayan bir çocukluğun izlenmesi olarak süregelen BEDOŞ'ta, Cumhuriyet döneminin ilk kuşağını saran "görev aşkı" dile getirilmektedir.  Buradaki tipler, o çalkantılı dönem içinde her türlü çıkarıcılığa açık Osmanlı artığı kişilerdir.  Bu ortamda pırıl pırıl bir kuşak boy atmaktadır, kurtuluşla birlikte. (Çağdaş Türk Edebiyatı, 1994)

Kemal Bilbaşar'ın son romanı olan ZÜHRE NİNEM, 1900'lerin başlarında Rumeli'de yaşayan çalkıntıları anlatır.  Bu yapıt "bir romancı olarak kendi kültür kaynaklarına, kendi konumsal özelliklerine, duyarlığa ışık tutması bakımından da önemlidir ve üstünde ayrıca durulmalıdır." Şükran Kurdakul, (Çağdaş Türk Edebiyatı, 1994)

Kemal Bilbaşar'ın çocuklar için yazdığı bu roman küçük bir kızın yaşadığı serüveni dile getirir.

YONCA KIZ, T.C. Milli Eğitim Bakanlığının ilk öğretim öğrencilerine okumasını tavsiye ettiği "100 Temel Eser" içinde yer alır.